Wanneer een album op basis van twaalf beoordelingen een 4.94 (op 5) behaalt op Progarchives, de internetdatabank voor progressieve muziek, dan weet je dat je iets speciaals in handen hebt. Zelfs een algemeen erkend meesterwerk als Yes’ Close to the Edge van Yes scoort ‘slechts’ een 4.65, ofschoon het gemiddelde van meer dan drieduizend ratings. Om maar te zeggen dat ‘L’enigma della Vita’, de comebackplaat van het Italiaanse LogoS, absoluut niet in je kast mag ontbreken.
Maar is dit wel een comeback? Oké, de vorige schijf ‘Ásrava’ dateert al van 2001, maar aan deze derde worp is men bezig geweest sinds 2006. Vergeet bovendien niet de vele moeilijkheden en personeelswissels waar LogoS mee geworsteld heeft. Maar kijk, miserie loont: ‘L’Enigma’ is een plaat waar elke RPI-band een moord voor zou begaan.
Typischer Rock Progressivo Italiano dan dit vind je nauwelijks. Dubbele keyboards in de traditie van het legendarische Banco, een gesofistikeerde en lyrische stijl in klassieke seventiestraditie, ruim vijfenzeventig minuten vintage prog die zich als een somptueus banket aanbiedt. De mediterrane melodieën brengen je in vervoering zoals een opera van Verdi of Puccini. Niet verwonderlijk dat Italië ook nu zo’n rijk muziekleven kent.
Daarom laat je het album ook van start gaan met Antifona. In de Gregoriaanse gezangen en de Italiaanse renaissance werden verzen gezongen als prelude of slot van een psalm. De helft van zo’n antifoon werd om en om gezongen, zodat elke stem een tegenstem kreeg. LogoS trekt deze variatie instrumentaal door in Venivo da un Lungo Sonno, waarin we echo’s horen van Pink Floyds Shine On You Crazy Diamond, Eloy en Genesis. Massimo Maoli laat horen wat voor een goede leerling van David Gilmour hij is, zonder te vervallen in epigonisme.
In Fuga laat vooral de twee toetsenisten Luca Zerman en Claudio Antolini schitteren in een gepassioneerde melodievoering die alleen Italianen kunnen verzinnen. Piano, synths, orgel,Moog, alle registers worden hier opengetrokken. De warme, organische sound is bovendien het perfecte vehikel voor Zermans sonore zanglijnen.
Wanneer je dan meer van hetzelfde verwacht, gaat het album alle richtingen uit: van de dramatiek van Alla Fine dell’ultimo Capitolo en de Crimsoniaanse nachtmerrie N.a.s. via de psychedelische ondertonen in het titelnummer en het semi-akoestische In Principio tot de bizarre klimaatwisselingen in Completamente Estranei en de marsritmes in Pioggia in Campagna. Niettemin getuigt alles van een stijlvaste cohesie en blijft de superieure kwaliteit gehandhaafd tot het slotakkoord. Acht jaar deed LogoS hierover, maar het parcours werd foutloos gereden.